23andMe İncelemesi 2023: Test GERÇEKTEN Ne Gösteriyor?
Puanımız:
9.6
Kullanıcı puanı:
9.6
Uzman görüşü
23andMe üç farklı DNA testi sunuyor! Kalıtım ve sağlık konusunda kombine testlerden birini seçtiğinizde 50’den fazla kalıtım raporu, 10’dan fazla yatkınlık raporu, 5’ten fazla sıhhat raporu, 40’tan fazla taşıyıcılık durumu raporu ve 30’dan fazla özellik raporu alıyorsunuz. Kulağa iyi geliyor, ancak rakiplerine karşı ne durumda? Bu DNA testini test etmeye kaar verdim.
Gemma Davison tarafından 14 Şubat 2020 tarihinde yazılmıştır
Soy
Sağlık ve Sıhhat
Üç Yol, Tek Destinasyon
DNA hakkında çok bilgim olmadığı için aklımda üç soru vardı:
DNA’m benim aile geçmişim hakkında neler söyleyebilir?
Genlerim benim görünümüm, damak tadım ve davranışlarımı nasıl etkileyebilir?
DNA’mın beni belirli genetik hastalıklar için yüksek risk grubuna attığını öğrenmek istiyor muyum?
23andMe “Üç yol, tek destinasyon” ile bu soruları yanıtlamayı amaçlıyor. 23andMe’nin hizmetlerini test etmeye karar verdim. Bu sayede MyHeritage ve AncestryDNA ile rekabet edebilecek kadar iyi olup olmadığını görecektim. Piyasanın en eskilerinden biri olduğu doğru, ancak bu onu en iyilerden biri yapıyor mu?
Test kiti hangi testi alırsanız alın aynı. Kutuda talimatlar kitapçığı, numune alma tüpü (kullanışlı huni ve kapak ile) ve tüpü yerleştirmek için plastik zarf bulunuyor. numune alma talimatlarını izlemelisiniz. Ancak onları şöyle özetleyebilirim:
23andMe sitesinde hesap oluşturun ve kitinizdeki seri numarasını girin.
Numune tüpünü doldurmaya başlamadan 30 dakika önce bir şey yiyip içmeyin.
Son olarak huniyi kırın, kapağı kapatın, tüpü plastik zarfa yerleştirin ve ücreti önceden ödenmiş paket ile geri gönderin.
Sonuçları almak dört haftaya kadar sürebiliyormuş, ancak ben kendiminkini bir haftadan biraz fazla bir sürede aldım. Bu arada, bir dizi e-posta bana testimin nasıl ilerlediğini belirtti.
23andMe’nin Kalıtım Testine Detaylı Bakış
Çoğu DNA şirketi, hem annenizden hem babanızdan aldığınız otozomik DNA’yı analiz eder. 23andMe gibi birkaç şirket aynı zamanda Y kromozomunuzu (erkekseniz) ve mitokondrial DNA’nızı (cinsiyetiniz ne olursa olsun) test ederek baba ve anne tarafınızdan soyunuzu da inceler. 23andMe’nin kalıtım testinin adı Kalıtım + Özellik Hizmetidier ve size genetik olarak belirlenen özelliklerinizin yanı sıra kalıtım ve etnik kökeniniz hakkında da bilgi verir: Oldukça makul fiyatlı basılı kitap şeklinde de alabileceğiniz çevrimiçi raporun bileşenlerine teker teker göz atalım.
Etnik Köken Raporu
23andMe kalıtım raporunuzun ilk kısmı, atalarınızın bölgesel ve etnik bileşimini ele alıyor. Benim atalarımın %48,4 Aşkenaz Yahudi, %18,7 Fransız ve Alman, %12,5 Doğu Avrupalı ve %2 Güneydoğu Asyalı olduğu belirtilmiş. Sonuncusu tamamen sürpriz değil, zira anne tarafımda Javalılık olduğu konusunda söylentiler ailemizde mevcuttu. Sonuçlarımı aldıktan sonra etnik köken raporunun geliştirilerek, kalıtımsal kökeni belirlerken daha fazla detay sunmak adına 500 coğrafi bölgenin eklenmesi de ilginçti. Kıyaslayacak olursak, 23andMe dünyanın dört bir yanındaki 1.500 olası köken bölgesini ayırt ederken, AncestryDNA 500’ün üzerinde bölgeyi, MyHeritage DNA ise 42 etnik bölgeyi dikkate almaktadır. Bir uyarı: Fazla detay, daha fazla doğruluk anlamına gelmiyor. Bazı 23andMe müşterileri, kalıtım raporlarının ailelerindeki bilinen geçmişle uyumsuz olduğundan şikayet ederken, bazı diğer müşteriler (ben dahil) sonuçları tam doğru buluyorlar.
Kalıtım Zaman Çizelgesi
Farklı şirketlerde görmediğim bu bölüm, her etnik kökenden en son atamın ne zaman yaşadığını gösteriyor:
Kromozom Boyama
Başka yerde görmediğim diğer bir özellik ise 23 kromozomal temel çiftin her birine yansıyan etnik kökeni gösteren “kromozom boyama” yöntemi: Sizin, benim ve Avrupa veya ASya kökenli çoğu kişinin kısmen mağara adamı olduğunu biliyor muydunuz? Yani uzak geçmişinizden bazı Neandertal DNA’larına sahip olabilirsiniz. Sonuçlarıma göre ben %4 Neandertal’im ve benim 291 Neandertal varyantım beni 23andMe müşterilerinin ilk (ya da son) %25’inin içine sokuyor.
Anne ve Baba Haplogrupları
Mitokondriyal DNA (mtDNA) ve Y-DNA’nızı analiz eden (birçok şirket bunu yapmaz) 23andMe, anne ve baba tarafınızın aile geçmişlerini izleyebiliyor. Her iki taraftan “haplogrubunuz”, soyundan geldiğiniz ataların hangi gruptan olduğunu ve o grubun geldiği yeri size belirtir. Örneğin, bilim insanları 150.000 ila 200.000 yıl önce doğu Afrika’da yaşamış tek bir kadından geldiğimizi bilmekle birlikte, 23andMe benim “H2” olan anne haplogrubumun, yaklaşık 12.000 yıl önce Orta Doğu’da yaşayan bir kadından geldiğini belirtti: Baba haplogrubum “J” ise soyumu, 275.000 yıldan önce Afrika’da yaşamış olan haplogrup “A”’ya kadar izlemeyi sağladı. 23andMe ataların göçlerini gösteren harita da sunuyor: 23andMe size çok eski atalarınız hakkında bilgi veriyor, ancak daha güncel akrabalar ne olacak?
DNA Akrabaları
DNA Akrabaları bölümü, 23andMe’nin veri tabanındaki sizinle ilgili olabilecek diğer kişileri tanımlar. Görünüşe göre benim 3’ü yakın aile sayılmakla birlikte bağlantı kurabileceğim 1.191 potansiyel akrabam var: Bu kişiler ile iletişime geçebiliyorsunuz tabi siz de onlar da isterse. Aynı zamanda onların kalıtım raporlarına erişerek aile ağacınızın kapsamını da genişletebiliyorsunuz.
Aile Ağacınız
Bu inceleme sırasında, 23andMe şirketin diğer müşterileri ile eşleşmelerinizi kullanarak aile soyağacı oluşturmanızı sağlayan beta aile ağacı oluşturucu da sunuyordu. Benimki genellikle soru işaretleri ile doluydu, ancak ben ebeveynlerimi ekledim ve daha önce kaldırılmış olan ikinci kuzenimi bağladım: Bu Aile Ağacı Oluşturucu, MyHeritage ve Ancestry gibi şirketlerin sunduğu, devasa tarihi veri tabanlarını kullanarak boşlukları dolduran, ücretli olanlar kadar gelişmiş değil. Aile ağacı oluşturmak ister misiniz? En iyi aile ağacı oluşturucularına buradan göz atın.
23andMe’nin Kalıtım Testi Diğer Şirketlerinkilere Oranla Nasıl
Diğer büyük rakip şirketlerin kalıtım testlerini denemiş biri olarak, 23andMe’nin doğruluk ve raporlarına dahil edilen bilgilerin detaylılığı konusunda kesin olarak kazandığını ilan edebilirim. En büyük dezavantajı DNA’nıza ek olarak tarihi arşivleri kullanarak aile ağacınızı doldurmayı sağlayan bir soyağacı hizmeti olmaması. Bu özelliği istiyorsanız ve aboneli ücreti ödemeye razıysanız MyHeritage veya AncestryDNA şirketlerini tercih edebilirsiniz.
Living DNA’nın kalıtım testi size aşağı yukarı aynı detaylı bilgileri sunmakla birlikte mtDNA ve Y-DNA analizi de yapıyor, ancak Neandertal soyunuzu detaylandırmıyor.
AncestryDNA ve MyHeritage size 23andMe’den daha az bilgi veriyor ve sadece otozomik DNA’yı test ediyorlar. Ancak tarihi kayıtlardan oluşan deva veri tabanları ile aile ağacı oluşturmanıza yardım ediyorlar (ek ücret karşılığında).
HomeDNA ayrı ayrı otozomik, mtDNA, ve Y-DNA kalıtım testleri satıyor. Ayrıca Afrika veya Asya kökenli kişiler için özel test kitleri de sunuyor.
Kalıtımdan Sağlık Raporuna Yükseltme Harici Pek Bir Şey Yok
Soy
Ancestry Test
Soy
Ancestry Test
Soy
Ancestry Test
Daha önce belirttiğim gibi 23andMe üç test sunuyor: Kalıtım + Özellikler Hizmeti, Sağlık + Kalıtım Hizmeti ve VIP Sağlık ve Kalıtım Hizmet.. Ödemeyi ABD doları, Kanada doları, İngiliz paundu, euro cinsinden Visa, diğer kredi kartları veya Apple Pay ile yapabiliyorsunuz.
Kalıtım + Özellikler Hizmeti
23andMe ve rakiplerini fiyatlandırma açısından da karşılaştırdım:
Benzer fiyatlı Living DNA kalıtım testi otozomik DNA, Y-DNA ve mtDNA’ya bakarak benzer soy bilgilerini sunuyor. Ne kadar “Neandertal” DNA’nız olduğunu belirtmiyor ve basılı kitabı daha pahalı.
23andMe’den kalıtım raporu satın aldıysanız, ayrı bir DNA numunesi göndermeden, küçük bir ek ücret karşılığında sağlık raporunu da alabilirsiniz. Bu hizmet için fiyat karşılaştırmalarına da bakalım:
Bu iki kişinin test edilmesini sağlıyor ve iki sebepten ötürü ilginç:
Kadınlar Y-DNA testi yapamadıkları için erkek bir akrabalarından onların yerine testi yapmalarını istemeleri gerekiyor.
Eğer çocuk sahibi olmayı planlıyorsanız, partnerinizin aynı genetik hastalık risklerine sahip olup olmadığını bilmek isteyebilirsiniz.
Neden standart Sağlık + Kalıtım test kitlerinin iki katına mal olduğunu merak edebilirsiniz. Görünüşe bakılırsa, bunun nedeni “öncelikli laboratuvar işlemleri, ayrıcalıklı müşteri desteği ve Kalıtım sonuçlarının birebir açıklanması hizmetleri. Bu fiyata değeceğinden emin değilim.
Farklı Müşteri Şikayetlerine Rağmen Ben Memnun Kaldım
23andMe’nin kendi kendine yardım merkezi çeşitli destek sayfaları ve sıksa sorulan sorular bölümlerinden oluşuyor. Tüm sorularınıza yanıt bulamazsanız, şirkete e-posta (iletişim formu), telefon veya canlı sohbet üzerinden ulaşabilirsiniz.
23andMe’nin canlı sohbet (rakiplerin çoğunda bulunmuyor) ve e-posta ile yardım hizmetini test ettim: 23andMe’nin kullanıcıların bilgilerini bir süre sonra sildiği ile ilgili şikayetler gördüm. Ancak telefondaki müşteri hizmetleri temsilcisi beni bunun kesinlikle yaşanmayacağının garantisini verdi. 23andMe’nin 2017 yılında sitesini yeniden tasarlayıp müşterilerine “mevcut sağlık bilgilerinin kalıcı olarak PDF formatında saklanacağını” bildirmesinin bu duruma bir ilgisi olabileceğini sanıyorum
Diğer müşteri şikayetleri arasında şirketin tükürük numunelerinin analiz için yeterli DNA içermediğini söylediğini gördüm. Bu müşterilerin birden fazla numune göndermeleri gerekmiş ve her seferinde aynı yanıtı almışlar, ayrıca para iadesi de yapılmamış.
Şu Ana Kadar En Beğendiğim DNA Test Hizmeti
Şu ana kadar test ettiklerim arasında 23andMe benim en memnun kaldığım DNA test hizmeti oldu. Hem kalıtım hem sağlık raporlarında çoğu rakibe oranla daha fazla bilgi, daha ucuza sunuluyor.
Ayrıca müşteri şikayetlerine rağmen destek hizmetinden de son derece memnun kaldım. Bununla birlikte yalnızca sağlık bilgileri için DNA testi yaptırmak istiyorsanız, 23andMe bunu sadece paket olarak sunduğu için DNAfit veya Helix gibi farklı bir satıcıya da yönelebilirsiniz.
Başka bir şirketi tercih etmeniz halinde kalıtımla ilgili rapor için ayrıca ödeme yapmadan aynı bilgileri (veya daha fazlasını) alabilirsiniz. Diğer bir yandan, eğer soyağacınızı keşfetmeyi gerçekten istiyorsanız, MyHeritage tarihi kayıtları ve aile ağacı oluşturma hizmeti ile AncestryDNA ve MyHeritage ok daha fazla bilgi sunabilir. Ancak bu hizmetten yararlanmak için abonelik ücreti ödemeniz gerekecektir.
Size her konuda bilgi sunabilecek kapsamlı ve komple bir paket arıyorsanız 23andMe’yi tercih etmenizi öneririm. Sonuçlar, eğlenceli bilgiler ve eyleme geçirilebilir bilgiler arasında iyi bir denge sunuyor.
Sağlık ve sıhhat DNA raporları size genetik olarak belli hastalıkları geliştirme riskinizi veya çocuklarınızı etkileyebilecek kalıtsal bir durumun taşıyıcısı olup olmadığınızı belirtebilirler.
Bu türden testler sunan birçok şirket bulunmakla birlikte, hepsinin taşıyıcılık ve risk durumları kapsamı aynı değil. Bu yüzden birinden aldığınız bilgileri diğerlerinden alamayabiliyorsunuz. Bazı şirketler ayrıca, örneğin DNA’nızın çok fazla kafein tüketmeye yatkın olmanızı sağlayıp sağlamadığını da belirtebilir.
23andMe’nin DNA sağlık testinin adı Sağlık + Kalıtım Hizmetidir (veya VIP Sağlık + Kalıtım). Bu da kalıtım bilgilerini almadan sağlık bilgilerini alamayacağınız anlamına gelir. Sağlık ve sıhhat raporu oldukça etkileyici. Şunları yapabilirsiniz:
13 yaygın hastalık için genetik riskinizi ve 44 kalıtsal durum için taşıyıcı olup olmadığınızı öğrenebilirsiniz
DNA’nızın sıhhatle ilgili sekiz faktör açısından nasıl olduğunu ve genleriniz tarafından belirlenen 37 fiziksel ve davranışsal özelliği keşfedebilirsiniz
Genleriniz ve faktörlere dayanan, işisel bakım önerileri içeren Sağlık Eylem Planına erişebilirsiniz
Raporun bu kısımlarının her birinden bahsedeceğim. Anca öncelikle taşıyıcılık riski ile ilgili bir uyarıda bulunmak istiyorum.
Belirli bir hastalıkla ilgili genetik değişkenin sizde bulunması, kesinlikle o hastalığa sahip olduğunuz veya olacağınız anlamına gelmez. Sadece diğer insanlardan daha fazla risk sahibi olduğunuz anlamına gelir.
Kimileri olası kötü haberleri duymak istemediği için 23andMe, göğüs kanseri riskinin yüksek olduğu anlamına gelen BRCA1/BRCA2 gen türlerine sahip olup olmadığınız gibi bilgileri gizleme imkanı sunuyor. Her durumda sizi bu bilgilerden bahseden eğitimlere göz atmaya teşvik ediyor.
Benim için bunlar raporun en önemli parçalarıdır, bu yüzden onları görüntülemeyi seçtim. Neyse ki hiç endişe verici bir şey göremedim.
Şimdi, raporu gözden geçirelim.
Sağlık Eğilimleri
Raporun Sağlık Eğilimleri bölümü yaşa bağlı sarı nokta hastalığı, belirli meme kanserleri, Parkinson hastalığı ve tip 2 diyabet dahil DNA ile ilgili 13 yaygın hastalığı ele alıyor. Neyse ki bende hiçbiri için yüksek risk bulunmuyor. Riskiniz yüksekse, rapor size yapmanız gerekenlerle ilgili öneriler sunuyor. Ancak ben bunları oldukça sıradan buldum.
Taşıyıcılık Durumu
Taşıyıcılık Durumu bölümünde çocuklarınıza geçirebileceğiniz 44 farklı kalıtsal durum ele alınıyor. Orak hücre anemisi ve Tay-Sachs hastalığı gibi bazılarını daha önce duymuştum. Ancak D-Bifonksiyonel protein eksikliği gibi diğerlerini ilk defa burada gördüm. Tirozinemi tip 1 için taşıyıcı olma durumumu işaret eden gen türlerinin bende bulunması detaylı bir şekilde açıklanmış. En önemli kısım, eğer bu aynı gen türü eşimde de bulunursa çocuklarımda bu hastalığın görülme olasılığının %50 olmasıydı. Hiç test edilmedi, ama çocuklarımız iyi görünüyor, bu yüzden büyük olasılıkla taşıyıcı değildi.
Sıhhat
Sıhhat bölümünde genetiğinizden etkilenebilen sekiz farklı sağlık karakteristiğinden bahsediliyor. Bunlar arasında alkole kızarma tepkisi (Doğu Asyalılarda yaygındır) ve uykuda hareket etme gibi durumlar bulunuyor. Alkole kızarma tepkisinin sağlıkla nasıl bir ilgisi olduğunu merak edebilirsiniz. Bunun, fazla alkol tükettiğinizde yemek borusu kanserine neden olabildiğini biliyorum (ancak 23andMe bundan bahsetmiyor).
Diğer ilginç bilgiler arasında ne kadar kafein tüketmeniz gerektiği gibi şeyler var. Ben çok çok kahve içiyorum, ancak tüketimim raporun önerdiği sınırların içinde:
Özellikler
Bı bölümde DNA’nıza bağlı olan 37 farklı fiziksel özellik ele alınıyor. Bunlardan bazıları oldukça gülünç ve bazıları sadece orta derecede anlamlı. Rapor benim kulak memelerin, saç dökülmem, koyu renkli saçım, yeşil gözlerim ve açık tenim hakkında haklı. Ancak sırtımın üst kısmındaki tüyler ve kel noktam olmadığı konusunda haklı değildi. Müzisyen olduğum için bana “müziğe çoğu kişiden daha az yatkın” olduğumun söylendiği bölümde iyi güldüm. Sadece genetik özelliklerin gerçekten o duruma sahip olduğunuz anlamına gelmediğini gösteriyor.
Sağlık Eylem Planı
Sağlık Eylem Planı tip 2 diyabet, aşı, cinsel sağlık, kalp hastalığı ve kanser durumlarında neler yapabileceğini belirtiyor. Bu bilgileri kullanışlı olmalarına rağmen genel buldum. Yaş grubuma yönetlik olmanın haricinde bana özel değillerdi:
23andMe’nin Sağlık ve Özellik Testi Diğer Şirketlerinkilere Kıyasla Nasıl?
Kalıtımdan Sağlık Raporuna Yükseltme Harici Pek Bir Şey Yok
Sağlık ve Sıhhat
Health + Ancestry Service
Daha önce belirttiğim gibi 23andMe üç test sunuyor: Kalıtım + Özellikler Hizmeti, Sağlık + Kalıtım Hizmeti ve VIP Sağlık ve Kalıtım Hizmet.. Ödemeyi ABD doları, Kanada doları, İngiliz paundu, euro cinsinden Visa, diğer kredi kartları veya Apple Pay ile yapabiliyorsunuz.
Kalıtım + Özellikler Hizmeti
23andMe ve rakiplerini fiyatlandırma açısından da karşılaştırdım:
Benzer fiyatlı Living DNA kalıtım testi otozomik DNA, Y-DNA ve mtDNA’ya bakarak benzer soy bilgilerini sunuyor. Ne kadar “Neandertal” DNA’nız olduğunu belirtmiyor ve basılı kitabı daha pahalı.
23andMe’den kalıtım raporu satın aldıysanız, ayrı bir DNA numunesi göndermeden, küçük bir ek ücret karşılığında sağlık raporunu da alabilirsiniz. Bu hizmet için fiyat karşılaştırmalarına da bakalım:
Bu iki kişinin test edilmesini sağlıyor ve iki sebepten ötürü ilginç:
Kadınlar Y-DNA testi yapamadıkları için erkek bir akrabalarından onların yerine testi yapmalarını istemeleri gerekiyor.
Eğer çocuk sahibi olmayı planlıyorsanız, partnerinizin aynı genetik hastalık risklerine sahip olup olmadığını bilmek isteyebilirsiniz.
Neden standart Sağlık + Kalıtım test kitlerinin iki katına mal olduğunu merak edebilirsiniz. Görünüşe bakılırsa, bunun nedeni “öncelikli laboratuvar işlemleri, ayrıcalıklı müşteri desteği ve Kalıtım sonuçlarının birebir açıklanması hizmetleri. Bu fiyata değeceğinden emin değilim.
Farklı Müşteri Şikayetlerine Rağmen Ben Memnun Kaldım
23andMe’nin kendi kendine yardım merkezi çeşitli destek sayfaları ve sıksa sorulan sorular bölümlerinden oluşuyor. Tüm sorularınıza yanıt bulamazsanız, şirkete e-posta (iletişim formu), telefon veya canlı sohbet üzerinden ulaşabilirsiniz. 23andMe’nin canlı sohbet (rakiplerin çoğunda bulunmuyor) ve e-posta ile yardım hizmetini test ettim: 23andMe’nin kullanıcıların bilgilerini bir süre sonra sildiği ile ilgili şikayetler gördüm. Ancak telefondaki müşteri hizmetleri temsilcisi beni bunun kesinlikle yaşanmayacağının garantisini verdi. 23andMe’nin 2017 yılında sitesini yeniden tasarlayıp müşterilerine “mevcut sağlık bilgilerinin kalıcı olarak PDF formatında saklanacağını” bildirmesinin bu duruma bir ilgisi olabileceğini sanıyorum
Diğer müşteri şikayetleri arasında şirketin tükürük numunelerinin analiz için yeterli DNA içermediğini söylediğini gördüm. Bu müşterilerin birden fazla numune göndermeleri gerekmiş ve her seferinde aynı yanıtı almışlar, ayrıca para iadesi de yapılmamış.
Şu Ana Kadar En Beğendiğim DNA Test Hizmeti
Şu ana kadar test ettiklerim arasında 23andMe benim en memnun kaldığım DNA test hizmeti oldu. Hem kalıtım hem sağlık raporlarında çoğu rakibe oranla daha fazla bilgi, daha ucuza sunuluyor. Ayrıca müşteri şikayetlerine rağmen destek hizmetinden de son derece memnun kaldım.
Bununla birlikte yalnızca sağlık bilgileri için DNA testi yaptırmak istiyorsanız, 23andMe bunu sadece paket olarak sunduğu için DNAfit veya Helix gibi farklı bir satıcıya da yönelebilirsiniz. Başka bir şirketi tercih etmeniz halinde kalıtımla ilgili rapor için ayrıca ödeme yapmadan aynı bilgileri (veya daha fazlasını) alabilirsiniz.
Diğer bir yandan, eğer soyağacınızı keşfetmeyi gerçekten istiyorsanız, MyHeritage tarihi kayıtları ve aile ağacı oluşturma hizmeti ile AncestryDNA ve MyHeritage ok daha fazla bilgi sunabilir. Ancak bu hizmetten yararlanmak için abonelik ücreti ödemeniz gerekecektir.
Size her konuda bilgi sunabilecek kapsamlı ve komple bir paket arıyorsanız 23andMe’yi tercih etmenizi öneririm. Sonuçlar, eğlenceli bilgiler ve eyleme geçirilebilir bilgiler arasında iyi bir denge sunuyor.
Gemma is an Applied Biology graduate who has always had an interest in DNA, spending a few years after her degree researching epigenetics. She always keeps up to date with the latest advancements in DNA technology and has even DNA-tested her puppy.
Bunlar da okunuyor
23andMe Kullanıcı Yorumları
Users reviews are not verified
2 User Review
Filter By:
Kullanıcı yorumu bulunamadı. İlk 23andMe yorumunu yazın